Asansörlerde Kaçak Akım Rölesi

Kaçak akım rölesi (KAR) (Artık Akım Cihazı veya Hata Akımına Karşı Koruma) (İngilizce: residual current device (RCD)) elektrikte "Giren akım dönen akıma eşittir" kuralına göre çalışır. Faz veya fazların akımı ile nötrden dönen akım eşit olduğu sürece besleme hattında her hangi bir sorun yoktur. Ancak bu eşitlik bozulduğunda yani herhangi bir kaçak olduğunda problem var demektir.

  30 mA Yaşam Koruması:

Canlıların üzerinden geçecek 30 mA şiddetindeki bir akım yaşam için tehlike sınırıdır.

300 mA Yangın Koruması:

300 mA şiddetindeki kaçak akımların oluşturduğu elektriksel güç, normal tesisat malzemelerinin tutuşma sınırına yakın bir sınırdır.

Toprak olmayan eski yapılardaki gibi nötr’e sıfırlama yapılmış olsa dahi kaçak akım rölesi görevini yerine getiremez. Kaçak akım rölesinin çalışabilmesi için sistemde topraklama tesisatının bulunması ve düzenli bir şekilde çalışması gereklidir.

Asansörler için 30/06/2007 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan Yapı İşleri İnşaat, Makine Ve Elektrik Tesisatı Genel Teknik Şartnamelerine Dair Tebliğ eklerinde verilen Beşinci Bölüm Asansör Tesisatı’na göre;

“Tablo girişinde, 30mA eşik korumalı kaçak akım koruma rölesi (hayat koruma için) kullanılacaktır. Ana tabloda ise 300mA eşik korumalı kaçak akım koruma rölesi (yangına karşı koruma için) kullanılacaktır. Asansör kolon hattında 30 mA eşik korumalı ve bağımsız bir kaçak akım koruma rölesi kullanılacaktır.”

http://www.guvenlikkulturu.net/2014/05/asansorlerde-kacak-akm-rolesi1.html

İnvertörlü asansörlerde 30 mA kaçak akım rölesini kolon hattında çalıştırmak mümkün olmadı. Konu ile ilgili invertör imalatçılarının kullanım kılavuzlarından alıntılar linktedir.

http://www.guvenlikkulturu.net/2015/01/asansorlerde-kacak-akm-rolesi2.html

İnvertör imalatçılarının da tarif ettiği gibi, istenmesi de mantıklı değildi.

30/10/2014 tarihinde Türk Standardı olarak kabul edilen ve 31/08/2017’de zorunlu olarak yürürlülüğe girecek olan “EN 81-20 Asansörlerin yapım ve kurulumu için güvenlik kuralları - İnsan ve eşyanın taşınması için asansörler - Bölüm 20: İnsan ve eşya asansörleri” standardından yola çıkarak; ASTEK (Asansör Teknik Komitesi)  bir karar aldı.

Doğrudan Temas

Asansörlerin kullanımında, bakımında veya yıllık kontrolünde asansörün kontrol devrelerine doğrudan temas söz konusu olabilmektedir.

Kontrol devreleri;

·                     Aşağıda yer alan priz devreleri:

- Kabin aydınlatması ve bağlı olan priz devreleri,

- Kuyu aydınlatması ve bağlı olan priz devreleri,

·                     50 Volt AA’dan daha büyük gerilimdeki kontrol devrelerine sahip, kat kumanda ve kat göstergeleri ile emniyet devreleri,

·                     50 Volt AA’dan daha büyük gerilimde çalışan asansör kabininde devrelerdir.

Yukarıda tanımlanan kontrol devrelerinde 30 mA artık akım anahtarı (RCD) kullanılması gerekmektedir.

Aynı zamanda,

21.08.2001 tarihli ve 24500 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliğine göre motor devresinde veya ana besleme devresinde doğrudan olmayan temasa karşı artık akım anahtarı (RCD) seçilmesi gerekmektedir.

Linki: http://www.kso.org.tr/duyurures/tobbnin-25-03-2015-tarihli-ve-5125875-sayili-yazisi.pdf

Sonuç Olarak;

Mevcut uygulamada olması gereken; 15/07/2015 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan Asansör Periyodik Kontrolleri İçin Yetkilendirilecek A Tipi Muayene Kuruluşlarına Dair Tebliğ (Sgm: 2015/24) ekindeki; EK-1:Elektrik Tahrikli Asansörler İçin Periyodik Kontrol Listesi’ne göre talep edilmesidir.

1.33	Hata akımına karşı koruma**
	50 V AC'den daha büyük gerilim altında olan kontrol devrelerine sahip kat kumanda ve kat göstergeleri ile emniyet devrelerinde hata akımına karşı koruma (30 mA)
	50 V AC'den daha büyük gerilim altında çalışan asansör kabini üzerindeki devrelerde hata akımına karşı koruma (30 mA)
	Kabin ve kuyu aydınlatmasına dahil priz devreleri (30 mA)
	Güç devresi ve buna bağlı devrelerin ana şalterinde eşik değeri topraklama direncine bağlı olarak seçilen ve uygulanan hata akımına karşı koruma

Linki: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/07/20150715M2-3.htm

EK-1 : ELEKTRİK TAHRİKLİ ASANSÖRLER İÇİN PERİYODİK KONTROL LİSTESİ

http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/07/20150715M2-3-1.xlsx

EK-2 : HİDROLİK TAHRİKLİ ASANSÖRLER İÇİN PERİYODİK KONTROL LİSTESİ

http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/07/20150715M2-3-2.xlsx

Asansör Bakımlarınızı TSE Hizmet Yeterlilik Belgeli Firmalara Yaptırmalısınız

24 Haziran 2015 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan Asansör İşletme, Bakım ve Periyodik Kontrol Yönetmeliği’nin kapsamı:
Madde 2.1. “Bu Yönetmelik; Asansör Yönetmeliği (95/16/AT) kapsamında piyasaya arz edilen asansörleri ve Asansör Yönetmeliği (95/16/AT)’nin yürürlüğe girmesinden önce monte edilmiş olan ve halen faal durumda bulunan asansörleri kapsar."
 

Yani yayınlanan Asansör İşletme, Bakım ve Periyodik Kontrol Yönetmeliği tüm faal asansörleri kapsamaktadır.
Madde 9.1. “Bu Yönetmelik kapsamında yer alan asansörün bakımı, bina sorumlusu ile bakım sözleşmesi imzalayan asansör monte eden veya onun yetkili servisi tarafından yapılır.”
Madde 14.1. “Asansör monte edenin bünyesinde kurduğu ve/veya sözleşme imzaladığı her yetkili servisin, TSE Hizmet Yeterlilik Belgesine sahip olması zorunludur.”

Linki: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/06/20150624-1.htm

 

Kapınıza gelen merdiven altı firmalara inanmayın. Üç kuruş bakımdan kar edeceğim derken, asansörünüzü ve canınızı riske atmayın. Posta kutularınıza atılan broşürlere inanmayın. Yeterliliği olmayan firmalara bakım yaptırmayın.  

Bina sorumlusu olarak yasal göreviniz; asansör bakımlarınızı TSE Hizmet Yeterlilik Belgeli Firmalara yaptırmaktır.
Soruyor musunuz?
- Kaç tane teknik personeli var, yetkin mi?
- Gerekli el aletleri, takım, el ayar cihazları vb. var mı?
- Değişik asansör sistemlerinin bakımlarını sorunsuz yürütebiliyor mu?
 

Türk Standartları Enstitüsü’nün internet sitesinden TSE Hizmet Yeterlilik Belgeli firmalara ulaşabilirsiniz.
Linki: https://belge.tse.org.tr/Genel/FirmaArama.aspx
Belge Tipi HYB seçilecek.
TS No 12255 yazılacak.
Arama yapacağınız İl seçilecek.
Doğrulama Kodunu Giriniz. 
Ara tuşuna basınız.

Mesleki Yeterlilikte Asansör ile İlgili Ulusal Yeterlilikler

Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından kabul edilen Ulusal Yeterliliklere http://www.myk.gov.tr/index.php/tr/component/yeterlilik_sor/tr/ulusal-yeterlilikler linkinden ulaşabilirsiniz.

Asansörler ile ilgili kabul edilen Ulusal Yeterlilikler şu şekildedir:

Yeterlilik Kodu	Yeterlilik Adı	Seviye	Linki
12UY0092-3	Asansör Bakım ve Onarımcısı	Seviye 3	Linki
12UY0092-4	Asansör Bakım ve Onarımcısı	Seviye 4	Linki
12UY0091-3	Asansör Montajcısı	Seviye 3	Linki
12UY0091-4	Asansör Montajcısı	Seviye 4	Linki

ASO 2. ve 3. OSB METES Asansör Bakım ve Onarımcısı (Seviye 3 ve 4) ile Asansör Montajcısı (Seviye 3 ve 4) Ulusal Yeterliliklerinde de test ve belgelendirme yapmak üzere TÜRKAK'dan akredite olmuştur.

Kaynak: http://www.metes.org.tr/TR/belge/1-506/asansor-mesleki-yeterlilikleri-test-unitesi.html

Acil Durum Asansörü (İtfaiye Asansörü)

9 Eylül 2009 tarihli değişiklikler işlenmiş 19 Aralık 2007 tarihli Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik’e göre;

MADDE 4- ç) Acil durum asansörü (İtfaiye asansörü): Binalarda bulunan, kullanımı doğrudan yangın söndürme ve kurtarma ekiplerinin veya itfaiyenin denetimi altında bulunan ve ek korunum uygulanmış olan özel asansörü, 

MADDE 34- (4) Acil durum asansörü önünde yapılacak yangın güvenlik holü alanı, 6 m 2’den az, 10 m2’den çok ve herhangi bir boyutu 2 m’den daha az olamaz.
7) (Değişik: 10/8/2009-2009/15316 K.) Acil durum asansörü ile yapı yüksekliği 51.50 m’den fazla olan binalarda kaçış merdiveni önüne yangın güvenlik holü yapılması zorunludur. Acil durum asansörünün yangın merdiveni önündeki güvenlik holüne açılması gerekir. 

Acil durum asansörü 

MADDE 63- (1) Acil durum asansörü; bir yapı içinde yangına müdahale ekiplerinin ve bunların kullandıkları ekipmanın üst ve alt katlara makul bir emniyet tedbiri dâhilinde hızlı bir şekilde taşınmasını sağlamak, gerekli kurtarma işlemlerini yapmak ve aynı zamanda engelli insanları tahliye edilebilmek üzere tesis edilir. Asansör, aynı zamanda normal şartlarda binada bulunanlar tarafından da kullanılabilir. Ancak, bir yangın veya acil durumda, asansörün kontrolü acil durum ekiplerine geçer. 

(2) Yapı yüksekliği 51.50 m'den daha fazla olan yapılarda, en az 1 asansörün acil hâllerde kullanılmak üzere acil durum asansörü olarak düzenlenmesi şarttır. 

(3) Acil durum asansörleri önünde, aynı zamanda kaçış merdivenine de geçiş sağlayacak şekilde, her katta 6 m2 ’den az, 10 m2’den çok ve herhangi bir boyutu 2 m’den az olmayacak yangın güvenlik holü oluşturulur. 

(4) (Değişik: 10/8/2009-2009/15316 K.) Acil durum asansörünün kabin alanının en az 1.8 m², hızının zemin kattan en üst kata 1 dakikada erişecek hızda olması ve enerji kesilmesi hâlinde, otomatik olarak devreye girecek özellikte ve 60 dakika çalışır durumda kalmasını sağlayacak bir acil durum jeneratörüne bağlı bulunması gerekir. 

(5) Acil durum asansörlerinin elektrik tesisatının ve kablolarının yangına karşı en az 60 dakika dayanıklı olması ve asansör boşluğu içindeki tesisatın sudan etkilenmemesi gerekir. 

(6) Acil durum asansörünün makina dairesi ayrı olur ve asansör kuyusu basınçlandırılır. 

MADDE 89- (4) Yangın anında acil durum asansör kuyularının yangın etkisi altında kalmaması için acil durum asansörü kuyularının basınçlandırılması gerekir. 

Açıklama: 1.8 m² kullanılabilir kabin alanı, TS EN 81-1+ A3'e göre 800 kg beyan yüklü asansörü tarif eder. Yani Acil Durum (İtfaiye) Asansörü en az 800 kg beyan yüklü olmalıdır.

Acil Durum (İtfaiye) Asansörleri TS EN 81-72 standardına uygun olmalıdır.