Güvenlik Kültürü: Asansörlerde Kaçak Akım Rölesi

Kaçak akım rölesi (KAR) (Artık Akım Cihazı veya Hata Akımına Karşı Koruma) (İngilizce: residual current device (RCD)) elektrikte "Giren akım dönen akıma eşittir" kuralına göre çalışır. Faz veya fazların akımı ile nötrden dönen akım eşit olduğu sürece besleme hattında her hangi bir sorun yoktur. Ancak bu eşitlik bozulduğunda yani herhangi bir kaçak olduğunda problem var demektir.

30 mA Yaşam Koruması:

Canlıların üzerinden geçecek 30 mA şiddetindeki bir akım yaşam için tehlike sınırıdır.

300 mA Yangın Koruması:

300 mA şiddetindeki kaçak akımların oluşturduğu elektriksel güç, normal tesisat malzemelerinin tutuşma sınırına yakın bir sınırdır.

Toprak olmayan eski yapılardaki gibi nötr’e sıfırlama yapılmış olsa dahi kaçak akım rölesi görevini yerine getiremez. Kaçak akım rölesinin çalışabilmesi için sistemde topraklama tesisatının bulunması ve düzenli bir şekilde çalışması gereklidir.

Asansörler için 30/06/2007 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan Yapı İşleri İnşaat, Makine Ve Elektrik Tesisatı Genel Teknik Şartnamelerine Dair Tebliğ eklerinde verilen Beşinci Bölüm Asansör Tesisatı’na göre;

“Tablo girişinde, 30mA eşik korumalı kaçak akım koruma rölesi (hayat koruma için) kullanılacaktır. Ana tabloda ise 300mA eşik korumalı kaçak akım koruma rölesi (yangına karşı koruma için) kullanılacaktır. Asansör kolon hattında 30 mA eşik korumalı ve bağımsız bir kaçak akım koruma rölesi kullanılacaktır.”

http://www.guvenlikkulturu.net/2014/05/asansorlerde-kacak-akm-rolesi1.html

İnvertörlü asansörlerde 30 mA kaçak akım rölesini kolon hattında çalıştırmak mümkün olmadı. Konu ile ilgili invertör imalatçılarının kullanım kılavuzlarından alıntılar linktedir.

http://www.guvenlikkulturu.net/2015/01/asansorlerde-kacak-akm-rolesi2.html

İnvertör imalatçılarının da tarif ettiği gibi, istenmesi de mantıklı değildi.

30/10/2014 tarihinde Türk Standardı olarak kabul edilen ve 31/08/2017’de zorunlu olarak yürürlülüğe girecek olan “EN 81-20 Asansörlerin yapım ve kurulumu için güvenlik kuralları - İnsan ve eşyanın taşınması için asansörler - Bölüm 20: İnsan ve eşya asansörleri” standardından yola çıkarak; ASTEK (Asansör Teknik Komitesi) bir karar aldı.

Doğrudan Temas

Asansörlerin kullanımında, bakımında veya yıllık kontrolünde asansörün kontrol devrelerine doğrudan temas söz konusu olabilmektedir.

Kontrol devreleri;

· Aşağıda yer alan priz devreleri:

- Kabin aydınlatması ve bağlı olan priz devreleri,

- Kuyu aydınlatması ve bağlı olan priz devreleri,

· 50 Volt AA’dan daha büyük gerilimdeki kontrol devrelerine sahip, kat kumanda ve kat göstergeleri ile emniyet devreleri,

· 50 Volt AA’dan daha büyük gerilimde çalışan asansör kabininde devrelerdir.

Yukarıda tanımlanan kontrol devrelerinde 30 mA artık akım anahtarı (RCD) kullanılması gerekmektedir.

Aynı zamanda,

21.08.2001 tarihli ve 24500 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliğine göre motor devresinde veya ana besleme devresinde doğrudan olmayan temasa karşı artık akım anahtarı (RCD) seçilmesi gerekmektedir.

Linki: http://www.kso.org.tr/duyurures/tobbnin-25-03-2015-tarihli-ve-5125875-sayili-yazisi.pdf

Sonuç Olarak;

Mevcut uygulamada olması gereken; 15/07/2015 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan Asansör Periyodik Kontrolleri İçin Yetkilendirilecek A Tipi Muayene Kuruluşlarına Dair Tebliğ (Sgm: 2015/24) ekindeki; EK-1:Elektrik Tahrikli Asansörler İçin Periyodik Kontrol Listesi’ne göre talep edilmesidir.

1.33	Hata akımına karşı koruma**
	50 V AC'den daha büyük gerilim altında olan kontrol devrelerine sahip kat kumanda ve kat göstergeleri ile emniyet devrelerinde hata akımına karşı koruma (30 mA)
	50 V AC'den daha büyük gerilim altında çalışan asansör kabini üzerindeki devrelerde hata akımına karşı koruma (30 mA)
	Kabin ve kuyu aydınlatmasına dahil priz devreleri (30 mA)
	Güç devresi ve buna bağlı devrelerin ana şalterinde eşik değeri topraklama direncine bağlı olarak seçilen ve uygulanan hata akımına karşı koruma