Asansör makine dairesi
ve asansör kuyusu asansör bakımcısının, periyodik kontrole gelenlerin çalışma alanıdır.
Ayrıca makine dairesi, asansörde kalanların kurtarılması esnasında, kurtarma
için görevlendirilen kişilerinde ulaştığı mekandır.
Asansör Yönetmeliği (95/16/AT) kapsamında
piyasaya arz edilen asansörleri ve Asansör Yönetmeliği (95/16/AT)’nin yürürlüğe
girmesinden önce monte edilmiş olan ve halen faal durumda bulunan asansörleri
bakımı ve arızası 24/06/2015 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan son Asansör İşletme, Bakım
ve Periyodik Kontrol Yönetmeliği'ne göre TSE Hizmet Yeterlilik Belgeli Asansör
Firması veya Asansör Yetkili Servisine yaptırılmalıdır.
Burada değinmek istediğim TS EN 81-1+A3'de geçen;
Kuyu üst boşluğu:
5.7.1.1 Karşı ağırlık tam kapanmış tampon
üzerinde otururken, aynı zamanda aşağıdaki dört şart yerine getirilmiş
olmalıdır:
a) Kabin kılavuz rayı uzunluğu, yukarı yönde en
az 0,1+0,035⋅v² metre daha hareket mesafesine izin vermelidir,
b) Boyutları Madde 8.13.2’de verilen değerlere
uygun olan kabin üstünün, (Madde 5.7.1.1 c‘de belirtilen parçaların üstündeki
alanlar hariç) üst seviyesiyle, kuyu tavanının en alt seviyesi (kabin
izdüşümüne rastgelen tavan altındaki sarkan kiriş ve parçalar dâhil) arasındaki
serbest düşey mesafe en az 1,0 +0,035 v² metre olmalıdır,
c) Kuyu tavanının en alt kısmından,
1) Aşağıdaki 2. madde kapsamına girenlerin
dışındaki kabin üstündeki en yüksek teçhizat parçasına olan mesafe en az 0,3 +
0,035v² metre olmalıdır,
2) Patenler veya makaraları, halat bağlantıları,
varsa kabin üstü siperi ve varsa düşey hareket eden sürmeli kapı başlık ve
parçalarının en yüksek kısmına olan serbest mesafe en az 0,1 + 0,035 v² metre
olmalıdır.
d) Kabin üzerinde, 0,5 m x 0,6 m x 0,8 m
boyutlarından küçük olmayan, bir yüzeyi üzerinde duran dikdörtgen bloğu
alabilecek yer bulunmalıdır. Bloğun işgal ettiği mekan içinde direkt askı
sisteminde (1/1 askı) askı halatları ve bağlantıları yer alabilir; ancak hiçbir
halatın merkezi, bloğun düşey yüzeylerinden 0,15 m’den fazla mesafede
bulunmamalıdır.
Eğitimlerde de kullandığım resimleri kaynağıyla
paylaşıyorum:
Kuyu alt boşluğu:
"5.7.3.3 Kabin tam kapanmış tampon üzerinde
otururken, aynı zamanda aşağıdaki üç şart yerine getirilmiş olmalıdır:
a) Kuyu alt boşluğunda, bir yüzü üzerinde duran,
boyutları en az 0,5 m x 0,6 m x 1,0 m olan bir dikdörtgen bloğu içine alabilecek
bir mekan bulunmalıdır,
b) Kuyu tabanı ile kabinin en alt kısımları
arasındaki serbest düşey mesafe en az 0,5 m olmalıdır. Bu mesafe:
1) Kabin eteği, düşey hareket eden sürmeli kapı
parçalarının en alt kısımları ile bitişik duvarlar,
2) Kabinin en alt kısımları ile kılavuz raylar
arasında, 0,15 m yatay bir mesafede en fazla 0,1
m’ye düşürülebilir;
c) Kuyu dibine sabit olarak tespit edilmiş
parçaların en yüksek olanları (mesela: en yüksek konumunda bulunan denge
halatlarının gergi tertibatı) ile b) 1. ve b) 2. maddelerinde belirtilenler
hariç, kabinin en alt kısımları arasında en az 0,3 m serbest düşey mesafe
bulunmalıdır."
Kuyu alt boşluğu ve kuyu üst boşluğunda istenen
dikdörtgen bloğu içine alabilecek mekan acil durumlarda saklanma, sığınma boşluğudur.
Günümüzde yeni yapılarda bile doğru; kuyu alt
boşluğu, kuyu üst boşluğu ölçüleri verilmiyor. Oysa daha proje aşamasında
yetkin asansörcülere danışılsa sorun tamamen ortadan kalkar.
Asansör tasarımı, ilgili uyumlaştırılmış
standartlara tamamen uygun değilse ne yapılması gerektiği konusu Asansör
Yönetmeliğinde açıklanmıştır.
Ne tür modüllerde ne yapılması gerektiği Asansör
Yönetmeliğinde açıklanmıştır. Öncelikle bir risk değerlendirmesi yapılmalı,
Onaylanmış Kuruluşa başvurarak tasarım incelenmesi istenmelidir.
Şunu önemle belirtmek istiyorum ki:
31/08/2017 tarihinde mecburi olarak yürürlülüğe
girecek olan, TS EN 81-20'de sığınma alanı boyutları daha açık tarif edilerek, sığınma yerinin yüksekliği verilmektedir. Bu standarda uygun imal edilecek asansörlerin kuyu alt boşluğu ve kuyu üst boşluğu ölçüleri de bu standarda uygun verilmelidir.
Beyan hızı 0,15 m/s ve altındaki asansörler
Asansör Yönetmeliği kapsamında değildir. Bu ürünler Makina Emniyeti
Yönetmeliği'ne göre piyasaya arz edilirler.
Bu ürünlerin çok daha düşük kuyu alt boşluğu ve
kuyu üst boşluğu bulunmaktadır.
Standartları ise; TS EN 81-41 Asansörler - Yapım
ve montaj için güvenlik kuralları - İnsan ve yük taşıması için özel asansörler
- Bölüm 41: Hareket engelli insanların kullanımı için düşey kaldırma
platformları
TS ISO 9386-1 Hareket engelliler için güç
tahrikli kaldırma platformları - Emniyet, boyutlar ve işlevsel çalışma ile
ilgili kurallar - Bölüm 1: Düşey kaldırma platformları'dır.
24/04/2013 tarihli İş Ekipmanlarının Kullanımında
Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği'ne göre;
EK-III Bakım, Onarım Ve Periyodik Kontroller İle
İlgili Hususlar
1. Genel hususlar
1.1. İş ekipmanlarının bakım, onarım ve periyodik
kontrolleri, ilgili ulusal ve uluslararası standartlarda belirlenen aralıklarda
ve kriterlerde, imalatçı verileri ile fen ve tekniğin gereklilikleri dikkate
alınarak yapılır.
1.2. İş ekipmanlarının bakımları (günlük, haftalık,
aylık, üç aylık, altı aylık ve benzeri), ilgili standartlarda belirlenen veya
imalatçının belirlediği şekilde, imalatçı tarafından yetkilendirilmiş
servislerce veya işyeri tarafından görevlendirilmiş kişilerce yapılır.
1.4. Periyodik kontrol
aralığı ve kriterleri standartlar ile belirlenmemiş iş ekipmanlarının periyodik
kontrolleri, varsa imalatçının öngördüğü aralık ve kriterlerde yapılır. Bu
hususlar, imalatçı tarafından belirlenmemiş ise iş ekipmanının periyodik
kontrolü, bulunduğu işyeri ortam koşulları, kullanım sıklığı ile kullanım
süresi gibi faktörler göz önünde bulundurularak, yapılacak risk değerlendirmesi
sonuçlarına göre, belirlenecek aralıklarda yapılır. Belirlenen periyodik
kontrol aralığının bu Yönetmelikte belirtilen istisnalar(*) dışında bir yılı
aşmaması gerekir.
