Kaçak akım rölesi (KAR) (Artık
Akım Cihazı veya Hata Akımına Karşı Koruma) (İngilizce: residual current device
(RCD)) elektrikte "Giren akım dönen akıma eşittir" kuralına göre
çalışır. Faz veya fazların akımı ile nötrden dönen akım eşit olduğu sürece
besleme hattında her hangi bir sorun yoktur. Ancak bu eşitlik bozulduğunda yani
herhangi bir kaçak olduğunda problem var demektir.
30 mA Yaşam Koruması:
Canlıların üzerinden geçecek 30
mA şiddetindeki bir akım yaşam için tehlike sınırıdır.
300 mA Yangın Koruması:
300 mA şiddetindeki kaçak
akımların oluşturduğu elektriksel güç, normal tesisat malzemelerinin tutuşma
sınırına yakın bir sınırdır.
Yani Yangın Koruma için 300 mA, Hayat Koruma için 30 mA kaçak akım rölesi seçilir.
(Not: Motor gücü yüksek tesislerde kullanılan sistemlere göre Yangın Koruma kaçak akım rölesi tercih edilmelidir.)
“Elektrik akımının
etkisi ortamın nemlilik derecesine, kazalının elektrik akımına yakalandığı
vücut pozisyonuna hatta yukarıdaki tabloda görüldüğü gibi cinsiyete göre bile
değişmektedir. Akımın insan vücudundaki etki süresinin önemi büyüktür. “Kalp
üzerinden 0,3 saniyeden daha uzun süre 80 mili amper (mA) mertebesinde bir akım
geçerse kalp kaslarının kasılması ve tehlikeli fibrilasyon başlar ve olay çoğu
zaman ölümle sonuçlanır.””
Elektrik İç Tesisleri
Yönetmeliği Madde 18’e göre;
“Madde 18 - (Değişik fıkra: RG 25/10/1996- 22798) SAYAÇ VE SİGORTALARIN BÜYÜKLÜĞÜ VE
YERLERİNİN BELİRLENMESİ
Sayaç, kofre ve
besleme hattı koruma elemanlarının türü, büyüklüğü nereye konulacağı, besleme
hattının yapıya nereden gireceği proje onayı sırasında işletmece belirlenerek
projeye işlenir. Konut dışı tesislerde (hastane, iş merkezi, okul vb.) bunların
yeri işletmenin onayı alınmak kaydıyla değiştirilebilir.
(Değişik fıkra : RG-16/06/2004-25494)
Elektrik iç tesislerinde kullanılacak sayaçlar yürürlükte bulunan mevzuat
hükümlerine uygun olmalıdır. (Ahır, kümes gibi basit tarım binaları, barakalar,
basit köy evleri ve geçici olarak elektrik verilen şantiye, lunapark ve benzeri
abonelikler hariç)
Çok basit tarım
binaları, barakalar, basit köy evleri hariç yapı bağlantı kutusuna (ana buat veya kofre) yangın koruma,
sayaç kolon devrelerine ise hayat koruma eşikli, düzeneği ile birlikte
termik manyetik şalter veya otomatik sigorta (ayrı ayrı veya birlikte)
konulmalı ve tüm koruma düzenleri arasında seçicilik sağlanmalıdır. Yapıda
tek sayaç varsa, kofre tesis edilemez.
Bu maddeye aykırı
olarak yapılan tesise işletme kesinlikle elektrik vermez.”
İşyeri
Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin
Yönetmelik Ek 1’e göre de;
“Madde
8- İşyerinin ana pano ve tali elektrik panolarında seçicilik ilkesine uygun
kaçak akım rölesi (artık akım anahtarı) tesis edilir.”
“İnsan yaşamını korumaya
yönelik bu uygulamayı "yasak savma" haline dönüştürmeye çalışmak çok
büyük bir hatadır. Günlük yaşayan satıcılar ve tüketicilerin insan yaşamına bu
denli duyarsız kalmalarına izin veremeyiz. Bu amaçla, gerek uygulayıcı ve tüketici
ve gerekse kontrol birimleri; kullanılan KAK şalterlerinin uluslararası
standartlara sahip olup olmadığına dikkat etmelidirler.”
