Çocuk ve Genç İşçiler

21.02.2013 tarihli değişiklikleri işlenmiş 06.04.2004 tarihli Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğe göre;

Genç işçi : 15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış kişiyi,

Çocuk işçi : 14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış kişiyi,

Hafif iş : Yapısı ve niteliği itibariyle ve yerine getirilmesi sırasındaki özel koşullara göre;

a) Çocukların gelişmelerine veya sağlık ve güvenliklerine zararlı etki ihtimali olmayan,

b) Okula devamını, mesleki eğitimini veya yetkili merciler tarafından onaylanmış eğitim programına katılımını ve bu tür faaliyetlerden yararlanmasını engellemeyen işleri,

ifade eder.

Çalışma Süreleri ve Ara Dinlenme Süreleri;

	14-15 Yaş Çocuk İşçi	15-18 Yaş Genç İşçi
Okula Gitmeyen	Günde 7 saat Haftada 35 saat	Günde 8 saat Haftada 40 saat
Okula Giden	Günde 2 saat Haftada 10 saat

Yıllık İzin; en az 20 gün,

Yıllık ücretli iznin kesintisiz kullandırılması esastır. Ancak, yararına olduğu durumlarda çocuk ve genç işçinin isteği üzerine en fazla ikiye bölünerek kullandırılabilir.

Hafta Tatili; en az 40 saat,

Günlük Dinlenme; en az 14 saat

Ara Dinlenme;

İki saatten fazla dört saatten az süren işlerde 30 dakika,

dört saatten yedi buçuk saate kadar olan işlerde çalışma süresinin ortasında 1 saat.

Ek-1

Çocuk İşçilerin Çalıştırılabilecekleri Hafif İşler

 1. Düşme ve yaralanma tehlikesi olabilecek şekilde çalışmayı gerektirecek olanlar hariç meyve, sebze, çiçek toplama işleri,

2. Kümes hayvanları besiciliğinde yardımcı işler ve ipek böcekçiliği işleri,

3. Esnaf ve sanatkarların yanında satış işleri,

4. Büro hizmetlerine yardımcı işler,

5. Gazete, dergi ya da yazılı matbuatın dağıtımı ve satımı işleri (yük taşıma ve istifleme hariç),

6. Fırın, pastane, manav, büfe ve içkisiz lokantalarda komi ve satış elemanı olarak yapılan işler,

7. Satış eşyalarına etiket yapıştırma ve elle paketleme işleri,

8. Kütüphane, fuar, panayır ve sergi yerlerinde yardımcı işler (yük taşıma ve istifleme hariç),

9. Spor tesislerinde yardımcı işler,

10. Çiçek satışı, düzenlenmesi işleri.

Ek-2

Genç İşçilerin Çalıştırılabilecekleri İşler

1. Meyve ve sebze konserveciliği, sirke, turşu, salça, reçel, marmelat, meyve ve sebze suları imalatı işleri,

2. Meyve ve sebze kurutmacılığı ve işlenmesi işleri,

3. Helva, bulama, ağda, pekmez imalatı işleri,

4. Kasaplarda yardımcı işler,

5. Çay işlemesi işleri,

6. Çeşitli kuru yemişlerin hazırlanması işleri,

7. Küçükbaş hayvan besiciliğinde yardımcı işler,

8. Süpürge ve fırça imalatı işleri,

9. Elle yapılan ağaç oymacılığı, kemik, boynuz, kehribar, lüle taşı, Erzurum taşı ve diğer maddelerden süs eşyası, düğme, tarak, resim, ayna, çerçeve, cam ve emsali eşya imalatı işleri,

10. Toptan ve perakende satış mağaza ve dükkanlarında satış, etiketleme ve paketleme işleri,

11. Büro işyerlerinde büro işleri ve yardımcı işler,

12. İlaçlama ve gübreleme hariç çiçek yetiştirme işleri,

13. İçkili yerler ve aşçılık hizmetleri hariç olmak üzere hizmet sektöründeki işler,

14. Diğer giyim eşyası, baston ve şemsiye imalatı işleri,

15. Yiyecek maddelerinin imalatı ve çeşitli muamelelere tabi tutulması işleri,

16. Yorgancılık, çadır, çuval, yelken ve benzeri eşyaların imalatı ve dokuma yapmaksızın diğer hazır eşya imalatı işleri,

17. Sandık, kutu, fıçı ve benzeri ambalaj malzemeleri, mantar, saz ve kamıştan sepet ve benzeri eşya imalatı işleri,

18. Çanak, çömlek, çini, fayans, porselen ve seramik imaline ait işler (fırın işleri ve silis ve quarts tozu saçan işler hariç),

19. El ilanı dağıtımı işleri,

20. Cam, şişe, optik ve benzeri malzeme imalathanelerinde üretime ilişkin işler (fırın işleri ve silis ve quarts tozu saçan işler, ısıl işlem, renklendirme ve kimyasal işler hariç),

21. Bitkisel ve hayvansal yağların üretimi ve bunlardan yapılan maddelerin imaline ilişkin işler (karbon sülfür gibi parlayıcı veya tahriş edici çözücülerle yapılan prine veya benzeri yağlı maddelerin ekstrasyon yoluyla yağ üretimi işlerinde ekstrasyonkademeleri hariç),

22. Pamuk, keten, yün, ipek ve benzerleriyle bunların döküntülerinin hallaç, tarak ve kolalama tezgahlarından ve boyama ile ilgili işlemlerden bölme ile ayrılmış ve fenni iklim ve aspirasyon tesisatı olan iplikhane ve dokuma hazırlama işleri,

23. Balıkhane işleri,

24. Şeker fabrikalarında üretime hazırlamaya yardımcı işler,

25. Araçsız olarak 10 kg’dan fazla yük kaldırılmasını gerektirmeyen torbalama, fıçılama, istifleme ve benzeri işler,

26. Su bazlı tutkal, jelatin ve kola imali işleri,

27. Sandal, kayık ve emsali küçük deniz araçlarının imalatı ve tamiratı işleri (boya ve vernik işleri hariç).

Ek-3

(Başlığı ile birlikte değişik: RG-21/2/2013-28566)

16 Yaşını Doldurmuş Fakat 18 Yaşını Bitirmemiş Genç İşçilerin Çalıştırılabilecekleri İşler

 1. Toprağın pişirilmesi suretiyle imal olunan kiremit, tuğla, ateş tuğlası işleri ile boru, pota, künk ve benzeri inşaat ve mimari malzeme işleri.

2. Kurutma ve yapıştırma işleri, kontrplak, kontratabla, yonga ağaçtan mamul suni tahta ve PVC yüzey kaplamalı suni tahta imali işleri ile emprenye işleri.

3. Parafinden eşya imali işleri.

4. Kuş ve hayvan tüyü kıllarının temizlenmesi, didiklemesi, ayrılması ve bunlara benzer işler.

5. Plastik maddelerin şekillendirilmesi ve plastik eşya imali işleri. (PVC’nin imali ve PVC’den mamül eşyaların yapımı hariç)

6. Mensucattan hazır eşya imali işleri (Perde, ev tekstili, otomobil ürünleri ve benzerleri).

7. Kağıt ve odun hamuru üretimi işleri.

8. Selüloz üretimi işleri.

9. Kağıt ve kağıt ürünlerinden yapılan her türlü eşya ve malzemenin imali işleri.

10. Zahire depolarındaki işler ile un ve çeltik fabrikalarındaki işler.

11. Her türlü mürekkep ve mürekkep ihtiva eden malzeme imali işleri.

İşverenin Genel Yükümlülüğü

30.06.2012 tarihli 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre;

İşverenin genel yükümlülüğü

MADDE 4 – (1) İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede;

a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar.

b) İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.

c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.

ç) Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne alır.

d) Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır.

(2) İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.

(3) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri, işverenin sorumluluklarını etkilemez.

(4) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamaz. 

Destek Elemanı Nedir?

30.06.2012 tarihli 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre;

“Destek elemanı: Asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş uygun donanım ve yeterli eğitime sahip kişiyi” ifade eder.

18.06.2013 tarihli İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik’e göre;

İşveren; işyerlerinde tehlike sınıflarını tespit eden Tebliğde belirlenmiş olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 30 çalışana, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 40 çalışana ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 50 çalışana kadar;

a) Arama, kurtarma ve tahliye,

b) Yangınla mücadele,

konularının her biri için uygun donanıma sahip ve özel eğitimli en az birer çalışanı destek elemanı olarak görevlendirir. İşyerinde bunları aşan sayılarda çalışanın bulunması halinde, tehlike sınıfına göre her 30, 40 ve 50’ye kadar çalışan için birer destek elemanı daha görevlendirir.

(2) İşveren, ilkyardım konusunda 22/5/2002 tarihli ve 24762 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İlkyardım Yönetmeliği esaslarına göre destek elemanı görevlendirir.

	AZ TEHLİKELİ	TEHLİKELİ	ÇOK TEHLİKELİ	10’DAN AZ ÇALIŞAN AZ TEHLİKELİ
Destek Elemanı	50 kişiye 1	40 kişiye 1	30 kişiye 1	1 kişi

10’dan az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde birinci fıkrada belirtilen yükümlülüğü yerine getirmek üzere bir kişi görevlendirilmesi yeterlidir.

89/391/EEC Çerçeve Direktif ve 6331

Avrupa Birliği’nin 12 Haziran 1989 tarihli ve 89/391/EEC sayılı Çerçeve Direktifi (measures to encourage improvements in the safety and health of workers at work) ve iş sağlığı ve güvenliği alanında kabul ettiğimiz 155 (155 No'lu İş Sağliği ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin Sözleşme) ve 161 (161 No'lu Sağlık Hizmetlerine İlişkin Sözleşme ) sayılı ILO Sözleşmelerine göre 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 30 Haziran 2012 tarih ve 28339 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 

Eğiticilerin Eğitimi Belgesi Nedir?

İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik’e göre;

En az kırk saatlik eğitim sonunda kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler veya 8/2/2007 tarihli ve 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununa göre yetkilendirilen kurumlar tarafından tek bir program sonucunda verilen eğiticilerin eğitimi belgesini ifade eder.

Özet Tablo

İşyeri Hekimi, İş Güvenliği Uzmanı çalıştırma yükümlülüğü, İSG eğitimi ve risk değerlendirme konularında özet tablo aşağıdadır.

ÖZET TABLO	AZ TEHLİKELİ	TEHLİKELİ	ÇOK TEHLİKELİ	10’DAN AZ ÇALIŞAN AZ TEHLİKELİ YILLIK
TAM GÜN İşyeri Hekimi (1)	2000 çalışan	1500 çalışan 1000 çalışan*	1000 çalışan 750 çalışan*
TAM GÜN İş Güvenliği Uzmanı (2)	2000 çalışan	1500 çalışan	1000 çalışan
İşyeri Hekimi Hizmet Süresi (1)	AYLIK 4 dakika / çalışan 5 dakika / çalışan*	AYLIK 6 dakika / çalışan 10 dakika / çalışan*	AYLIK 8 dakika /      çalışan 15 dakika / çalışan*	25 dakika / çalışan
İş Güvenliği Uzmanı Hizmet Süresi (2)	AYLIK 6 dakika / çalışan	AYLIK 8 dakika / çalışan	AYLIK 12 dakika / çalışan	60 dakika / çalışan
Eğitim Yenileme (3)	3 yılda	2 yılda	1 yılda
Eğitim Süresi (minimum) (3)	8 saat / çalışan	12 saat / çalışan	16 saat / çalışan
Risk Değerlendirme Yenileme (4)	6 Yıl	4 Yıl	2 Yıl

Kaynaklar:

1) 18.12.2014 tarihli değişiklikleri işlenmiş İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik
* Kırmızı ile belirtilen süreler Geçici Madde 8'e göre 01/01/2016 tarihinde yürürlüğe girdi.

2) 11.10.2013 tarihli İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik

3) 15.05.2013 tarihli Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik

4) 29.12.2012 tarihli İş Sağlığı Ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği

Çalışan Temsilcisi Nedir?

29.12.2012 tarihli İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği’ne göre;

“Çalışan temsilcisi: İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkili çalışanı” ifade eder.

29.08.2013 tarihli İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Çalışan Temsilcisinin Nitelikleri ve Seçilme Usul Ve Esaslarına İlişkin Tebliğ’e göre işyerinde çalışan temsilcisi sayısı, çalışan sayısına göre tespit edilir.

İşyerinde Çalışan Sayısı	Olması Gereken Çalışan Temsilcisi Sayısı
2-50	1
51-100	2
101-500	3
501-1000	4
1001-2000	5
2001 ve üzeri	6

İşyerinde yetkili sendika bulunması halinde, işyeri sendika temsilcileri çalışan temsilcisi olarak görevlendirilir.

29.12.2012 tarihli İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği’ne göre çalışan temsilcileri risk değerlendirme ekibinde yer alır.

İş Sağlığı ve Güvenliği ile İlgili Çalışan Temsilcisinin Nitelikleri ve Seçilme Usul ve Esaslarına İlişkin Tebliğ

Çalışan Temsilcisi Görev Tanımı Örneği

1. ORGANİZASYONDAKİ ÜNVANI : Çalışan Temsilcisi

2. BAĞLI BİRİMLER : Bağlantılı olarak çalışılması gereken tüm birimler.

3. NİTELİKLERİ : En  az ortaokul veya dengi okul mezunu olmak, 3 yıllık mesleki tecrübeye sahip olmak.

4. OLMADIĞINDA VEKALET EDECEK OLAN BİRİM/UNVAN: Vekalet listesinde açıklanmıştır.

5. SEÇİMİ:

5.1 Çalışan temsilcisi aday başvurularının yapılması için yedi günden az olmamak üzere süre tanınarak işveren tarafından işyerinde ilân edilir.

5.2 Aday sayısı işyerinde zorunlu çalışan temsilcisi sayısının üç katından fazla olamaz. Fazla olması halinde çalışan temsilcisi adayları; öğrenim durumu, işyerindeki deneyim süresi ve yaş kriterleri esas alınarak ikinci fıkrada belirtilen sürenin bitiminden itibaren en fazla üç gün içinde işveren tarafından ilân edilir.

5.3 Seçim, işyerindeki çalışanların en az yarıdan bir fazlasının katılacağı gizli oylamayla yapılır.

5.4 En fazla oy alan aday veya adaylar çalışan temsilcisi veya temsilcileri olarak ilân edilir.

5.5 Oyların eşitliği durumunda çalışan temsilcisi; adayların öğrenim durumu, işyerindeki deneyim süresi ve benzeri kriterleri esas alınarak işverence belirlenir. Seçim, sonuçları itibariyle beş yıl geçerlidir.

5.6 Çalışan temsilcisinin, herhangi bir nedenle görevinden ayrılması durumunda, daha önce yapılan seçim sonuçlarına göre en fazla oy alan sıradaki aday atanır.

5.7 Çalışan temsilci veya temsilcilerinin seçimi sonucunda, yapılan seçimi hangi adayın ne kadar oyla kazandığı ile ilgili bir tutanak düzenlenir. Tutanağın işveren veya vekili ve seçimde görevlendirilen çalışanlar tarafından imzalanması zorunludur. Tutanaklar ile oylamaya katılanların imzalı listesi bir sonraki seçime kadar işyerinde saklanır.

6. GÖREV, YETKİ VE SORUMLULUKLARI:

6.1 Çalışan temsilcisi iş sağlığı ve güvenliği konularında özel olarak eğitilir.

6.2 Çalışan temsilcisi; iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tehlike kaynağının yok edilmesi veya tehlikeden kaynaklanan riskin azaltılması için tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkilidir.

6.3 Görevini yürütmesi nedeniyle, çalışan temsilcisinin hakları kısıtlanamaz.

6.4 Çalışan temsilcisi görevi gereği işverenin veya işyerinin mesleki sırları ile gördüğü, öğrendiği hususları ve çalışanlara ait özel bilgileri gizli tutmakla yükümlüdür.
6.5 Risk değerlendirme ekibinde yer almak, ekibin verdiği görevleri yapmak.

6.6 Çalışmalarını Kuruluşun politikaları ve hedefleri doğrultusunda yürütmekle yükümlüdür.

Not: Örnek olarak verilmiştir. Detaylar için tebliğe bakınız. 
İş Sağlığı ve Güvenliği ile İlgili Çalışan Temsilcisinin Nitelikleri ve Seçilme Usul ve Esaslarına İlişkin Tebliğ